در دنیای مدرن خودروها، نقش سنسورها در بهبود عملکرد و کاهش آلایندگی بسیار پررنگ است. یکی از این سنسورهای حیاتی، سنسور اکسیژن است که به طور مستقیم بر روی عملکرد موتور و کارایی سوخت تأثیر می‌گذارد. سنسور اکسیژن، با اندازه‌گیری مقدار اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور، اطلاعات دقیقی را به واحد کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) ارسال می‌کند تا نسبت سوخت به هوا بهینه‌سازی شود. این فرآیند نه تنها به بهبود کارایی موتور و کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در کاهش آلایندگی‌های محیطی ایفا می‌کند.

با این حال، خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود که شامل افزایش مصرف سوخت، کاهش عملکرد موتور و افزایش آلایندگی است. بنابراین، آشنایی با علائم خرابی این سنسور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تشخیص به موقع و صحیح این علائم می‌تواند از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند و هزینه‌های نگهداری خودرو را به طور چشمگیری کاهش دهد.

در این مقاله، به بررسی عملکرد سنسور اکسیژن ، اهمیت آن در خودرو و علائم خرابی آن خواهیم پرداخت. هدف اصلی ما افزایش آگاهی رانندگان و دارندگان خودرو درباره نقش حیاتی این سنسور و چگونگی تشخیص و مدیریت مشکلات مرتبط با آن است پس حتما تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سنسور اکسیژن چیست؟

سنسور اکسیژن در خودروهای انژکتوری وظیفه ی اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در گاز های خروجی موتور خودرو را بر عهده دارد. در داخل این سنسور یک قطعه ای به نام اکسید زیرکونیوم است که وقتی در معرض دود خودرو قرار می گیرد، سیگنالی را به سمت ECU یا همان کامپیوتر خودرو می فرستد.

ایسیو با بررسی اطلاعات دریافت شده ، دستور پاشش را کم و یا زیاد می کند. و با کنترلی که روی دریچه ی گاز دارد، به واسطه ی استپر موتور یا دریچه گاز برقی میزان هوا را کنترل می کند. این حلقه کنترل توسط سنسور اکسیژن انجام می شود.

تاریخچه ی سنسور اکسیژن

خیلی جالب است که بدانید سنسور اکسیژن برای اولین بار در سال 1976 بر روی خودرو ولوو 240 نصب شد. پس از آن در سال 1980 با وجود قانون مربوط به آلاینده ها و کاهش این مواد مضر در ایالت کالیفرنیا ، تمامی خودرو ها باید از این سال به بعد مجهز به این سنسور اکسیژن می شدند.

و طبق قانون آلاینده ها از سال 1996 به بعد تمامی خودرو های ساخته شده باید مجهز به سنسور اکسیژن باشند. تعداد این سنسور های اکسیژن در هر خودرو بستگی به سال ساخت ، نوع سازنده و مدل خودرو دارد.

سنسور اکسیژن بر روی منیفولد دود نصب می شود و خودرو های قدیمی دارای 4 سنسور اکسیژن می باشند.

اجزای تشکیل دهنده سنسور اکسیژن

ساختار مدار سنسور اکسیژن از دو بخش تشکیل شده است:

•        المنت گرم کننده
•        سنسوری که با آلیاژ زیرکونیوم و تیتانیوم طراحی شده است

نحوه کار سنسور در مدار سنسور اکسیژن :

نحوه کار به این صورت است: سنسوری که با آلیاژ زیرکونیوم و تیتانیوم طراحی شده، می تواند در حضور اکسیژن یک میدان الکتریکی تغییر ولتاژ ایجاد کند.

و به ECU با بالا و پایین کردن ولتاژ بفهماند مقدار اکسیژن به چه صورت می باشد ( کم یا زیاد است. )

نحوه کار المنت گرم کننده در مدار سنسور اکسیژن :

سنسور اکسیژن در دمای ۳۲۰ تا ۳۵۰ درجه کار می کند. که معمولا این گرما را می تواند از خود اگزوز و یا کاتالیست بگیرد.

اما همیشه موتور در این دما قرار ندارد، مثلا استارت صبحگاهی و یا رانندگی در هوای سرد

حالا این المنت گرم کننده سنسور را به دمای مدنظر می رساند تا بتواند کار کند.

نکته :

اگر دقت کنید در فصل زمستان، ایراد های سنسور اکسیژن خیلی شایع می شود. و دلیل ان این است که المنت گرم کننده نمی تواند سنسور اکسیژن را به دمای مدنظرش برساند.

طول عمر سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن که در آن از فلز زیرکونیوم استفاده شده است، زمانی که اکسیژن می آید یک الکترون فلز زیرکونیوم جدا شده و به صورت گیرنده حامل، اکسیژن را در مدار حمل کرده و تا مرحله ی تغییر خروج ولتاژ آن را همراهی می کند.

تعداد این یون ها که کم می شود این فلز تموم شده و عمر سنسور اکسیژن به پایان می رسد. در واقع طول عمر سنسور اکسیژن بین ۱۰۰ هزار تا ۱۵۰ هزار کیلومتر بوده و بعد از این زمان نیاز است تا سنسور اکسیژن تعویض گردد.

دلایل خرابی سنسور اکسیژن

قبل از بررسی علائم خرابی سنسور اکسیژن ، می خواهیم به بررسی دلایلی که سبب می شود تا به مرور زمان کارایی سنسور اکسیژن کمتر شده و در نهایت منجر به خرابی سنسور اکسیژن می شود بپردازیم.

استفاده از سوخت بی کیفیت

همانطور که گفته شد ، وظیفه ی سنسور اکسیژن سنجش میزان دود خروجی از اگزوز است و از آنجا که دود حاصل سوختن بنزین می باشد پس کیفیت سوخت بر سنسور اکسیژن تاثیر می گذارد. و بنزین بی کیفیت باعث زودتر خراب شدن سنسور اکسیژن می شود.

پیشنهاد ما به شما این است که از بنزین سوپر که دارای مقادیر اکتان خوبی می باشد استفاده می کنید.

وجود مشکل در شمع های خودرو 

یکی دیگر از دلایل خرابی سنسور اکسیژن می تواند وجود ایراد و مشکل در شمع خودرو باشد . اگر شمع خودرو دچار ایراد و نقصی باشد سبب احتراق ناقص در خودرو شده و همین عامل بر روی عملکرد سنسور اکسیژن تاثیر می گذارد.

وارد شدن ضربه به سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن ، قطعه ای حساس و شکننده بوده که در صورت وارد شدن ضربه به آن دچار خرابی می شود . این مورد در تصادف های سنگین دیده می شود.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

خرابی سنسور اکسیژن خودرو می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که شناخت آنها به تشخیص و رفع سریع‌تر مشکل کمک می‌کند. در ادامه، علائم خرابی سنسور اکسیژن به همراه توضیحات کامل هر کدام آمده است:

1. روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine Light)

 سنسور اکسیژن وظیفه دارد نسبت سوخت به هوا را در موتور اندازه‌گیری کند و اطلاعات را به واحد کنترل موتور (ECU) بفرستد. در صورت خرابی سنسور، ECU ممکن است اطلاعات نادرستی دریافت کند که منجر به روشن شدن چراغ چک موتور می‌شود.

2. افزایش مصرف سوخت

 سنسور اکسیژن نقش مهمی در تنظیم نسبت سوخت به هوا دارد. در صورت خرابی سنسور، نسبت سوخت به هوا به درستی تنظیم نمی‌شود و ممکن است سوخت بیشتری به موتور تزریق شود که منجر به افزایش مصرف سوخت می‌شود.

3. کاهش عملکرد موتور

 سنسور اکسیژن به ECU کمک می‌کند تا مخلوط سوخت و هوا را بهینه‌سازی کند. خرابی این سنسور می‌تواند منجر به کاهش قدرت و کارایی موتور شود، که ممکن است به صورت کاهش شتاب و عملکرد ضعیف موتور خود را نشان دهد.

4. آسیب به مبدل کاتالیزوری

اگر سنسور اکسیژن به درستی کار نکند، ممکن است مخلوط سوخت و هوا بیش از حد غنی یا فقیر شود. این وضعیت می‌تواند به مبدل کاتالیزوری آسیب برساند و هزینه‌های تعمیر بالایی به دنبال داشته باشد.

5. خروج دود سیاه از اگزوز

 در صورت خرابی سنسور اکسیژن، مخلوط سوخت و هوا ممکن است بسیار غنی شود که منجر به احتراق ناقص سوخت و خروج دود سیاه از اگزوز می‌شود. این دود معمولاً نشان دهنده سوخت نسوخته است که در اگزوز به سوختن ادامه می‌دهد.

6. بوی بد و غیر عادی از اگزوز

 خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث شود که سوخت به درستی نسوزد، که ممکن است بوی بدی شبیه به تخم‌مرغ گندیده از اگزوز خارج شود. این بو معمولاً ناشی از احتراق ناقص سوخت و تولید سولفید هیدروژن است.

7. نوسان دور موتور در حالت درجا

 یک سنسور اکسیژن خراب می‌تواند باعث نوسان دور موتور در حالت درجا شود. این نوسان‌ها ممکن است به صورت افت و خیز در دور موتور و ناپایداری در عملکرد خودرو خود را نشان دهد.

8. شتاب‌گیری نامناسب و تاخیر در پاسخ دهی

 خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث شود که ECU نتواند به درستی نسبت سوخت به هوا را تنظیم کند که این امر منجر به شتاب‌گیری نامناسب و تاخیر در پاسخ دهی خودرو می‌شود.

9. ریپ زدن و خاموش شدن موتور

در موارد شدیدتر، خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث ریپ زدن موتور و حتی خاموش شدن ناگهانی آن شود. این مشکل به دلیل عدم تعادل در نسبت سوخت به هوا و عملکرد نادرست موتور اتفاق می‌افتد.

راهکارهایی برای جلوگیری از خرابی سنسور اکسیژن 

خرابی سنسور اکسیژن (Oxygen Sensor) می‌تواند مشکلات جدی در عملکرد خودرو ایجاد کند و منجر به افزایش مصرف سوخت و آلایندگی بیشتر شود. برای جلوگیری از خرابی سنسور اکسیژن و افزایش طول عمر این قطعه ، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• استفاده از سوخت با کیفیت: استفاده از سوخت‌های با کیفیت و دارای مواد افزودنی مناسب به کاهش تشکیل رسوبات و آلاینده‌ها در سیستم اگزوز کمک می‌کند.
• تعویض به موقع فیلتر هوا: فیلتر هوای کثیف می‌تواند باعث ورود ذرات معلق به موتور شود که ممکن است به سنسور اکسیژن آسیب برساند. تعویض منظم فیلتر هوا به حفظ سلامت سنسور کمک می‌کند.
• تعویض به موقع شمع‌ها و وایر شمع : شمع‌ها و وایرشمع های معیوب می‌توانند منجر به سوختن ناقص سوخت و تولید رسوبات بیشتر شوند که می‌تواند به سنسور اکسیژن آسیب برساند. تعویض منظم آنها باعث بهبود عملکرد موتور و سنسور اکسیژن می‌شود.
• استفاده از روغن موتور مناسب و تعویض به موقع آن: روغن موتور مناسب و تعویض منظم آن به جلوگیری از رسوبات اضافی در موتور و سیستم اگزوز کمک می‌کند که می‌تواند از خرابی سنسور اکسیژن جلوگیری کند.
• بررسی سیستم اگزوز به طور منظم: نشتی‌ها یا آسیب‌دیدگی‌های سیستم اگزوز می‌تواند به سنسور اکسیژن آسیب برساند. بررسی منظم و تعمیر به موقع این مشکلات به حفظ سلامت سنسور کمک می‌کند.
• اجتناب از رانندگی کوتاه مدت و مکرر: رانندگی کوتاه مدت و مکرر باعث نمی‌شود موتور و سیستم اگزوز به دمای کاری مناسب برسند که این می‌تواند منجر به تشکیل رسوبات در سیستم شود. در صورت امکان، رانندگی با مسافت‌های طولانی‌تر به بهبود عملکرد سنسور اکسیژن کمک می‌کند.
• استفاده از افزودنی‌های پاک‌کننده سیستم سوخت و اگزوز: برخی افزودنی‌های موجود در بازار می‌توانند به پاک‌سازی سیستم سوخت و اگزوز کمک کرده و از تشکیل رسوبات جلوگیری کنند.
• بررسی و نگهداری منظم خودرو: انجام سرویس‌های منظم و بررسی‌های دوره‌ای توسط مکانیک‌های ماهر به جلوگیری از خرابی‌های احتمالی کمک می‌کند.

نکاتی برای خرید سنسور اکسیژن 

 مارک سنسور اکسیژن

به دلیل وجود قطعات یدکی تقلبی در بازار لوازم یدکی خودرو ، حتما به برند و مارک قطعه ی مورد نظر خود توجه کنید . بهترین مارک های سنسور اکسیژن مارک های ان تی کا ، بوش و ایساکو می باشد . 

علاوه بر توجه به مارک سنسور اکسیژن ، حتما از فروشگاه معتبر لوازم یدکی خودرو خرید نمایید تا قطعه ی تقلبی را بجای اصل به شما نفروشد.

پخش لوازم یدکی خودرو بهفر یدک در غرب استان تهران اقدام به فروش لوازم یدکی اصل و با کیفیت برای خودرو های پژو 206 و 405 و پارس و سمند و پراید و غیره می نماید.

مقاله پیشنهادی : بهترین مارک سنسور اکسیژن 

ساژم یا زیمنس بودن سنسور اکسیژن 

حتما هنگام خرید به زیمنس یا ساژم بودن سنسور اکسیژنی که روی خودرویتان نصب شده دقت کنید و مشابه همان را تهیه کنید.

برای آنکه آشنایی کمی داشته باشید : برای خودرو های قدیمی باید سنسور اکسیژن نوع ساژم را تهیه کنید و برای خودرو های جدید ( از سال 85 به بعد ) سنسور اکسیژن نوع زیمنس تهیه کنید.

ولی برای خرید سنسور اکسیژن حتما به این نکته دقت کنید .

قیمت سنسور اکسیژن

در هنگام خرید سنسور اکسیژن علاوه بر توجه به قیمت سنسور اکسیژن به کیفیت و اصل بودن آن هم توجه کنید و سعی کنید از فروشگاهی خریداری کنید که هم قطعات اصل و باکیفیت و هم با قیمت مناسب به شما ارائه بدهد. 

برای اطلاع و راهنمایی بیشتر برای خرید قطعات یدکی حتما مقاله " راهنما ی خرید لوازم یدکی خودرو " را بخوانید.